Telif Hakları Alanında Meslek Birlikleri Yönetmeliği Hakkında
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (“FSEK”) “Meslek Birliklerinin Kurulması” başlıklı 42. maddesi kapsamında hazırlanan “Telif Hakları Alanında Meslek Birlikleri Yönetmeliği” (“Yönetmelik”), 7 Nisan 2022 tarihli ve 31802 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile eser sahibi, bağlantılı hak sahibi, kitap yayımcısı meslek birliklerinin ve federasyonların kurulması, denetlenmesi, genel kurul toplantıları, zorunlu ve ihtiyari organlarının kuruluş ilkeleri, üye sayısı ve görevleri, üyelik şartları, tahsil edilen telif ücreti ve tazminatların hak sahiplerine dağıtımı ile diğer usul ve esaslara ilişkin ayrıntılı hususlar düzenlenmiştir.
Yönetmelik’te yer alan düzenleme ile eser sahipleri, bağlantılı hak sahipleri ve kitap yayımcılarının ortak çıkarlarını korumak, FSEK ile tanınmış haklarının takibi, alınacak tazminat, telif ücretlerinin tahsili ile hak sahiplerine dağıtımını sağlamak amacıyla Yönetmelik kapsamında belirtilen alanlarda birden fazla meslek birliği kurabilecektir.
Yönetmelik’te anılan meslek birliklerinin görev ve yetkileri; hakların idaresi, bu haklara yönelik veri tabanı oluşturma, bu haklara ilişkin her türlü bedelin tahsil ve dağıtımı, bu haklara yönelik tedbirleri alma ve gerekli hallerde idari, hukuki ve cezai yollara başvurma olarak düzenlenmiştir.
Yönetmelik’te Düzenlenen Esaslar
- Meslek Birliklerinin Organlarına İlişkin Bilgilendirme: Meslek Birliklerinin zorunlu organları; Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu, Teknik – Bilim Kurulu ve Haysiyet Kurulu olarak düzenlenmiştir. Yönetmelik kapsamında Meslek birliklerinin ihtiyari organlar da oluşturabileceği, fakat zorunlu organların görev, yetki ve sorumluluklarının ihtiyari organlara devri engellenmiştir.
- Meslek Birliklerine Verilecek Yetki Belgesine İlişkin Bilgilendirme: Hak sahipleri tarafından verilecek yetki belgesine konu her bir hakkın türünün ve kapsamının Meslek Birlikleri tarafından belirlenecek kriterlere uygun olarak düzenleneceğini hüküm altına alınmıştır. Meslek Birliklerinin hak sahipleri tarafından verilen yetki belgesine konu hakları; Kendi adına kullanmaya, kullandırmaya ve kullanmaktan men etmeye, kullanım karşılığı ücretlerin tahsiline, hakların takibi için her türlü yasal yola başvurmaya ve bunların takibine ilişkin hususlarda yetkili ve sorumlu olduğu düzenlenmiştir.
- Meslek Birliklerinin Kullanıcılar ile İlişkilerine İlişkin Bilgilendirme: Yönetmelik kapsamında Meslek Birliklerinin, kullanıcılara lisans sözleşmeleri hakkında bildirimde bulunmasına ve kullanıcıların lisans sözleşmesine ilişkin bilgi taleplerini cevaplamak üzere elektronik araçlar vasıtası ile iletişim kurulmasına olanak tanınmıştır. Bu düzenleme ile temel ilkeler belirlenerek kullanıcılarla ilişkilerin iyi niyet çerçevesinde, objektif koşullarla ve ayrımcılık yapılmadan yürütülmesi hedeflenmiştir.
- Birlikçe Tahsil Edilen Telif Gelirinin Ödenmesine İlişkin Bilgilendirme: Hak sahiplerine ödenecek telif gelirlerinin birlik payı düşüldükten sonra; tazminat bedellerinin ise tahsil giderleri ile birlik payı düşüldükten sonra tahsil edildiği mali yılın sonundan itibaren en geç dokuz ay içinde ve mümkün olan en kısa sürede Birlik tarafından ödeneceği düzenlenmiştir.
- Meslek Birlikleri Federasyonlarının Kurulmasına İlişkin Bilgilendirme: Yönetmelikle; En az iki meslek birliğinin federasyon kurabileceği ve aynı alanda birden fazla meslek federasyonu bulunamayacağı düzenlenmiş olup, federasyon kurulabilecek alanlar somutlaştırılarak açıkça sayılmıştır.
- Federasyon Kuruluş Başvurusuna ve Federasyona Üyeliklere İlişkin Bilgilendirme: Kuruluş başvurusuna ilişkin olarak gerekli başvuru belgeleri ve başvurunun nereye yapılacağı açıkça belirtilmiştir. Üyeliğe ilişkin olarak ise federasyonla aynı alanda faaliyet gösteren birliklerin federasyon üyesi olabileceği, federasyonun üyelik başvurularını anacak haklı gerekçelerle reddedilebileceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile federasyona üyelik başvurusunda bulunacak olan birliklerin başvurularının objektif olmayan bir biçimde reddedilmesi önlenmiştir.
- Mevcut Meslek Birlikleri ve Federasyonların Durumuna İlişkin Bilgilendirme: Yönetmelik’e geçiş sürecinde uygulanmak üzere eklenen Geçici Madde 1 ve Geçici Madde 2 ile; Yönetmelik’in yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olan meslek birlikleri ve federasyonların en geç 1 Ocak 2023 tarihine kadar yapacakları olağanüstü genel kurul toplantısı ile tüzüklerini ve birliğin işleyişine dair diğer düzenlemelerini Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirmekle yükümlü olduğu, mevcut meslek birlikleri ve federasyonların faaliyetlerini bu tarihe kadar Tüzük hükümlerine göre yürüteceği, olağan genel kurul toplantılarının Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük (“Tüzük”)’ ün 23. maddesinin birinci fıkrası gereğince yapılması gereken yıl içerisinde, meslek birliği tüzüğünde belirlenen ayda yapılacağı düzenlenmiştir.
Sonuç ve Değerlendirme
7 Nisan 2022 tarihinde 31802 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik; Meslek Birliklerinin Kuruluşuna, yapısına, birliklere verilecek yetki belgelerinin kapsamına, kullanıcılar ile ilişkilere, federasyonların kurulmasına ve üyeliklere ilişkin düzenlemeler ve yenilikler içermektedir. Tüzük kapsamında kazuistik olarak değerlendirilmemiş olan federasyonların kuruluş ve işleyişlerine ilişkin usul ve esaslar Yönetmelik ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Bilgi ve değerlendirmelerinize sunulur.