Bilindiği üzere Çin Halk Cumhuriyeti’nde başlayarak çok sayıda ülkeye yayılan COVID-19 salgın hastalığının yayılmasının önlenmesi amacıyla ülkemizde de birçok olağanüstü önlem alınmıştır. İşbu bilgi notumuzda koronavirüs nedeniyle kısa çalışma ödeneğine başvuran işverenlerin kısa çalışma ödeneği erken sona erdirip çalışmaya başlarken dikkat etmesi gereken hususlar hakkında bilgi vereceğiz.
1. Kısa Çalışma Uygulamasından Normal Faaliyete Geçen İşveren Bildirim Yapmalı Mıdır?
İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde bu kararını; Kurum birimine, Varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve İşçilere, 6(altı) işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur. (Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik Md. 11)
2. Bildirim İle Derhal Normal Uygulamaya Geçilebilir Mi?
İşverenin yapacağı bildirimde kısa çalışma uygulamasının hangi tarihte biteceği net olarak belirtilmek zorundadır. Belirtilen bu tarih itibarıyla kısa çalışma uygulaması sona erecek ve normal çalışma düzenine dönülecektir. (Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik Md. 11)
3. Zorunluluk Dönemi İçerisinde Yapılacak Bildirimler İşçiye Nasıl Yapılacaktır?
İş Kanunu uyarınca işveren tarafından işçiye yapılacak her türlü bildirim yazılı şekilde yapılmalıdır. İşveren bu durumlarda bildirimin işçiye ulaştığını, işçiyi haberdar ettiğini kanıtlamak zorundadır. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)
4. Kısa Çalışma Ödeneğine İle Birlikte Kısa Çalışma Yapılması Halinde Durum Ne Olacaktır?
İşverenin çalışma süresini azalttığı durumlarda işçi hem kısa çalışma ödeneği alacak hem de çalıştığı kısım kadar sigorta ve ücret ödenecektir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)
5. Kısa Çalışma Yapılması Halinde Çalışmalara İlişkin Kayıt Tutulmalı Mıdır?
Kısa çalışma yapan işveren, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır. (Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik Md. 10)
6. İşçilerin Bir Kısmı Açısından Normal Uygulamaya Geçerek Diğer Kısım İçin Kısa Çalışma Uygulamasına Devam Etmek Mümkün Müdür?
Evet. Örneğin üretim sektöründe faaliyet gösteren bir şirket için üretimin durdurmak zorunda kalınması halinde üretimde çalışan işçiler açısından kısa çalışma ödeneğine başvuru yapılıp, işyerinin güvenlik, makine bakımından sorumlu teknisyenleri gibi işçiler açısından kısa çalışma ödeneğine başvurmamak mümkündür. Bu durum eşit davranma yükümlülüğüne aykırılık teşkil edilmeyecektir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik) Ayrıca aynı işi yapan işçiler arasında bu tür bir ayrıma gidilmesi eşit davranma yükümlülüğünü ihlal edilmesi olarak kabul edilecek olup, somut durum itibariyle her durumu ayrı ayrı değerlendirmek gerekecektir.
7. Salgın Sürecinde İş Hayatına Devam Etmek İsteyen İşveren İlk Olarak Ne Yapmalıdır?
Salgın süresince iş hayatına devam etmek zorunda olan işveren ilk olarak iş sağlığı ve güvenliği açısından risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.10)
8. Risk Değerlendirmesi Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun risk analizini düzenleyen 10. Maddesi uyarınca işverenin dikkat etmesi gereken hususlar; – Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu,. – Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi, – İşyerinin tertip ve düzeni, – Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar, – Kadın çalışanların durumu, Hususlarına dikkat etmek suretiyle risk analizi yapmak zorundadır.
9. Risk Değerlendirmesi Sonucunda Ortaya Ne Çıkacaktır?
İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirleyecektir. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.10)
10. Risk Değerlendirmesi Sonucunda Alınan Kararların İşçiler Bildirilecek Midir?
İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak almış olduğu kararlar hakkında bildirmesi gerekmektedir. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.16) Bu risk değerlendirmesine ek olarak çalışanlara yapılacak bilgilendirme duyuruları ve iletilerde kişisel temizlik dışında işyeri ve çalışma alanı temizliğinin ne şekilde sağlanması gerektiği konusuna yer verilmesi uygun olacaktır.
11. İşverenin Bildirim Dışında Bir Eğitim Verme Zorunluluğu Var Mıdır?
Evet. İşveren, çalışanların pandemi dönemine ilişkin iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlayacaktır. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilecek olup, pandemi süresince alınacak tedbirle normal süreçten farklı olması sebebiyle işçilere önceden verilen eğitimler haricinde ayrıca eğitim vermek gerekecektir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanacaktır. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.17)
12. İşveren İşyerinde Sağlık Gözetimlerini Nasıl Yapacaktır?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15. Maddesi uyarınca işveren; Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlayacaktır. Aşağıdaki hallerde;
– İşe girişlerinde.
– İş değişikliğinde.
– İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.
– İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla,
Çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır
13. İşveren Bu Sağlık Gözetimini Hangi Şekilde Sağlayacaktır?
Alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilir. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.15)
14. Sağlık Gözetimi Kapsamında Neler Bulunmaktadır?
İşverenin sağlık gözetimi kapsamında işyerindeki sağlık koşullarının ve işyeri hijyeninin sağlanması için alınacak tedbirlerin tümü sayılmaktadır. Bunlara örnek vermek gerekirse; Ortak kullanım alanlarında gerekli dezenfekte işlemlerinin yapılması, çalışanların mal ya da hizmet ürettikleri çalışma alanlarının ilaçlanması, genel olarak yapılan temizlik hizmetleri dışında ayrıca özel olarak kullanılması gerekli dezenfektan maddelerin kullanımının iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi kontrolünde sağlanması gerekmektedir
15. Sağlık Gözetiminin Ek Maliyet Oluşturması Halinde Bu Maliyet Çalışanlara Yansıtılabilecek Midir?
Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu md.15)
16. İşverenin Gerekli Tüm Önlemleri Almasına Rağmen İşçinin İşyerinde Covid-19 Testinin Pozitif Olması Halinde İşverenin Sorumluluğu Nedir?
İş güvenliği uzmanları tarafından alınacak raporda işverene bir kusur yüklenilmesi halinde illiyet bağı kurulacağından maddi ve manevi tazminat ile karşılaşılabilir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)
17. İşçinin Covid-19 Testinin Pozitif Çıkması Halinde Ne Yapılacaktır?
İşyerinde çalışan işçilerden birinde covid-19 testinin pozitif çıkması halinde bu işçiye yakın çalışan diğer işçiler karantina altında tutulabilir. Bu durum zorunluluk hali teşkil edecek olup, yıllık izinden mahsup edilemez ve işçinin bu süre boyunca ücreti ödenmelidir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)
18. İşçinin Covid-19 Testinin Pozitif Çıkması Halinde İş Kazası Teşkil Eder Mi?
İl Sağlık Müdürlüklerinin kayıtları ile işçinin yakalandığı hastalığın kendi çevresinden kaynaklandığının tespiti ile hastalık ile işveren/işyeri arasındaki illiyet bağlantısı kesilmiş kabul edileceğinden işverene herhangi bir şekilde kusur atfedilemeyecektir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)
19. İşveren, İşçiyi Özellikle İnşaat Veya Üretim İşinde Çalıştırıyorsa Ve İşçinin Pandemi İle Karşı Karşıya Kalmaması Amacıyla İşyerine Yakın Bir Yerde Konaklamaya Zorlayabilir Mi?
Eğer işçi sağlığı bakımından toplu taşıma ile işyerine gidip gelmesi ve bu nedenle de diğer işçilere bulaştırma riski olması halinde iş sağlığı uzmanından alınacak rapor ile işçi işyerine yakın bir yerde konaklamaya zorlanabilir. (07.04.2020 TBB TV konferansı Ankara BAM 8. Hukuk Üyesi Cem Çelik)