Vergi Usul Kanunu ve Mücbir Sebep
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (“Kanun”) 13. maddesinde;
– Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk,
– Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler,
– Kişinin iradesi dışında meydana gelen mecburi kayıplar,
– Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması, gibi haller, sınırlı sayıda olmamak üzere mücbir sebebe örnek olarak sayılmıştır.
Kanunun 15. maddesi gereği, yukarıdaki hükümde sayılı hallerden birinin mevcut olması halinde Kanun nezdinde öngörülen süreler işlemez ve tarh zamanaşımı işlemeyen süreler kadar uzar. Aynı maddenin devamında Hazine ve Maliye Bakanlığı, mücbir sebep ilan etmeye yetkili kılınmıştır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 518 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
Bilindiği üzere Çin Halk Cumhuriyeti’nde başlayarak çok sayıda ülkeye yayılan COVID-19 salgın hastalığının yayılmasının önlenmesi amacıyla ülkemizde de birçok olağanüstü önlem alınmıştır. Ne var ki alınan bu önlemler ekonomik durgunluğa sebep olmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 24.03.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 518 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (“Tebliğ”) ile salgının önlenmesi için alınan önlemlerden etkilenen sektörlerde faaliyet gösteren vergi mükellefleri ve 65 yaşın üzerinde veya kronik rahatsızlığa sahip vergi mükellefleri açısından mücbir sebep ilan etmiştir.
1) Ticari, Zirai ve Mesleki Kazanç Yönünden Gelir Vergisi Mükellefi Olanlar
Tebliğ’in 3. maddesinde; ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükelleflerinin, 01.04.2020 ile 30.06.2020 tarihleri arasında mücbir sebep halinde sayılacağı öngörülmüştür.
2) Mücbir Sebep Kapsamına Alınan Sektörler
Tebliğin 3. maddesinde;
– Alışveriş merkezleri dahil perakende,
– Sağlık hizmetleri,
– Mobilya imalatı,
– Demir çelik ve metal sanayii,
– Madencilik ve taş ocakçılığı,
– Bina inşaat hizmetleri,
– Endüstriyel mutfak imalatı,
– Otomotiv imalatı ve ticareti ile otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı,
– Araç kiralama,
– Depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım,
– Sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler,
– Matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri yayımcılık faaliyetleri,
– Tur operatörleri ve seyahat acenteleri,
– Konaklama faaliyetleri,
– Lokanta, kıraathane dahil yiyecek içecek hizmetleri,
– Tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti,
– Halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri,
alanlarında faaliyet gösteren mükellefler ve ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığı’nca alınan tedbirler kapsamında faaliyetleri kısıtlanan sektörlerde faaliyet gösteren mükellefler açısından 01.04.2020 ile 30.06.2020 tarihleri arasında mücbir sebep olduğuna hükmedilmiştir.
3) Fiilen Yukarıdaki Sektörlerden Birinde Faaliyet Gösteren Mükellefler
Aynı maddenin devamında; vergi dairesi kayıtlarında ana faaliyet kodu yukarıdaki sektörlerden biri arasında olmayan mükelleflerin, ana faaliyet alanı olarak bu sektörlerden birinde fiilen faaliyet gösterdiğini ispat etmesi halinde mücbir sebep uygulamasından yararlanabileceği belirtilmiştir.
4) Sigorta Prim Ödeme Sürelerinin Ertelenmesi
Erteleme nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinde belirtilen gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmayacaktır.
5) 65 Yaşından Büyük veya Kronik Rahatsızlığa Sahip Mükellefler
Bilindiği üzere COVID-19 salgın hastalığıyla mücadele kapsamında, 65 yaşından büyük olan kişilerin ve kronik rahatsızlığa sahip kişilerin sokağa çıkması kısıtlanmıştır. Bu sebeple Tebliğde bu kişiler için de bir düzenleme yapılması zarureti doğmuştur. Tebliğin 5. maddesinde; 65 yaşından büyük mükellefler ve meslek mensupları, kronik rahatsızlığa sahip mükellef ve meslek mensupları ile beyanname ve bildirimleri bu kişilerce yapılan mükellefler, mücbir sebep kapsamına alınmıştır. Bu kişiler, 22.03.2020 tarihi ile sokağa çıkma yasağının kaldırılacağı tarihler arasında mücbir sebep halinde sayılacaktır. Mücbir sebep döneminde yapılması gereken beyanname/bildirimlerin süreleri ve bunlara istinaden tahakkuk ettirilecek vergilerin ödeme süreleri, sokağa çıkma yasağının sona ereceği günü takip eden 15. günün sonuna kadar uzatılmıştır.65 yaş üzerindeki mükelleflerin süre uzatma işlemleri, vergi daireleri tarafından herhangi bir talebe gerek olmaksızın kendiliğinden yapılacaktır. Kronik rahatsızlığı bulunan mükelleflerin ise, bunlar için sokağa çıkma yasağının kalkacağı günü takip eden 30 gün içinde durumlarını kanıtlayan belgeleri vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir.