TBMM’de Kabul Edilen Yeni Varlık Barışı Düzenlemesi Hakkında
Varlık barışı, Türkiye’de bulunup da kayıt altına alınamayan varlıkların ya da yurtdışında bulunan varlıkların (para, altın, menkul kıymet gibi) Türkiye’de banka ve aracı kurumlara ya da vergi dairesine bildirilerek kayıt altına alınması ve belli sürelerde Türkiye’ye getirilmesidir. 30.06.2022 tarihinde sona eren eski varlık barışından sonra yeni bir varlık barışı düzenlemesi TBMM’de kabul edilmiş bulunmaktadır. İşbu bilgilendirme notumuzda yeni varlık barışı düzenlemesinin detayları incelenecektir.
BİLDİRİLEBİLECEK VARLIKLAR NELERDİR?
Düzenlemeye göre Türkiye’de bulunup da bildirimi yapılabilecek varlıklar kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, sermaye piyasası araçları, menkul kıymetler ve taşınmazlardır. Gerçek veya tüzel kişilerin yurtdışındaki para altın döviz ve sermaye piyasası araçları gibi menkul kıymetleri düzenleme kapsamında yer almaktadır. Buna göre ilgili kişiler bu tür varlıklarını banka ve aracı kurumlara bildirerek kayıt altına alınmasını sağlayabilecektir. 09.08.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ’e (“TEBLİĞ”) göre ise yurtdışında bulunan ancak kapsama girmeyen varlıkların, 31.03.2023 tarihine kadar kapsamdaki varlıklara dönüştürülerek Türkiye’ye getirilmesi mümkündür. Örneğin yurtdışında bulunan taşınmazın paraya çevrilerek bildiriminin yapılması suretiyle bu hükümlerden faydalanması mümkün olabilecektir.
KİMLER FAYDALANABİLİR?
Öncelikle Türk veya yabancı gerçek kişiler, yerli veya yabancı ortaklı Türk şirketleri bu fırsattan yararlanabilir.
Düzenleme kapsamına giren varlıkları yurt dışından Türkiye’ye getirmek için vergi mükellefi olmak zorunlu değildir. Varlık barışından şirket veya gerçek kişi herkes yararlanabilir.
Ancak yurtiçindeki varlıkların bildirilmesi için bildirimde bulunan kişinin gelir vergisi ya da kurumlar vergisi mükellefi olması gerekmektedir.
TEBLİĞ’e göre varlık barışından faydalanmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler ile bunların vekilleri ya da kanuni temsilcileri bildirim işlemlerini yapabilir.
BİLDİRİM NEREYE YAPILACAKTIR?
Yurtdışında bulunup da bildirimi yapılacak varlıklar banka veya aracı kurumlara bildirilecektir. Yurtiçinde bulunan varlıkların bildirimi ise vergi daireleri tarafından alınacaktır.
BİLDİRİMİ YAPILAN VARLIKLARIN DEĞERİ NASIL HESAPLANMAKTADIR?
TEBLİĞ’e göre yurtiçi ya da yurtdışında bulunduklarına bakılmaksızın bildirimleri yapılacak varlıkların değerleme ölçütleri şu şekildedir:
| Bildirilen Varlık Türü | Ölçüt |
| TL cinsinden para | Nominal değeri ile |
| Altın | Rayiç bedel ile |
| Döviz cinsinden para | Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası döviz alış kuru ile |
| Pay Senetleri | Varsa borsa rayici ile, yoksa rayiç bedeli ile, bu bedel tespit edilemiyorsa alış bedeli ile, bu da belli değilse nominal değeri ile |
| Tahvil, bono, eurobond gibi borçlanma araçları | Varsa borsa rayici ile, yoksa rayiç bedeli ile, bu bedel tespit edilemiyorsa alış bedeli ile, bu da belli değilse nominal değeri ile |
| Yatırım fonu katılma payları | İlgili piyasasında belirlenmiş kapanış fiyatı ile |
| Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri gibi türev araçlar | Varsa borsa rayici ile, yoksa rayiç bedeli ile, bu bedel tespit edilemiyorsa alış bedeli ile, bu da belli değilse nominal değeri ile |
| Taşınmazlar | Rayiç bedel ile |
YURTDIŞINDA BULUNAN VARLIKLARIN VERGİLENDİRMESİ NASIL YAPILACAKTIR?
Düzenlemede 3 farklı vergi oranı bulunmaktadır. Bu vergi oranları ise sadece yurtdışında bulunup da bildirimi yapılan varlıklar için uygulanmaktadır. %1, %2 ve %3 olarak belirlenen bu vergi oranları bildirim tarihi esasına göre değişmektedir.
Buna göre;
- 09.2022 tarihine kadar bildirimi yapılan varlıklardan % 1,
- 10.2022 ile 31.12.2022 tarihi arasında bildirimi yapılan varlıklardan % 2,
- 01.2023 ile 31.03.2023 tarihi arasında bildirimi yapılan varlıklardan % 3,
oranında vergi alınacaktır. Yurt dışında sahip olunan para, döviz, altın, hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetler banka ve aracı kurumlara bildirilerek 3 ay içinde Türkiye’ye getirilecektir.
YURTİÇİNDE BULUNAN VARLIKLARIN VERGİLENDİRMESİ NASIL YAPILACAKTIR?
Yurtiçinde bulunup da bildirimi yapılacak varlıklar için sabit %3 vergi oranı öngörülmüştür. İlgili düzenlemeye göre 31.03.2023, bildirimler için son tarih olarak gözükmekte olup gelecekte yeni bir düzenleme olmaması halinde bu tarihten sonra varlıkların bildirimi yapılması mümkün değildir.
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri kayıtlarında yer almayan söz konusu varlıkları ve taşınmazlarını vergi dairesine beyan ederek beyan tarihinin bir sonraki ayında değerleri üzerinden yüzde 3 vergi ödeyecek ve kayıtlarına alacaklardır.
Mükellef olmayanlar ise varlıklarını banka veya aracı kurumlara yatırmak suretiyle tevsik edecek ve varlıkların değeri üzerinden yüzde 3 vergi ödeyecek. Varlık barışı bildirim ve beyanlarından hareketle vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.
VERGİLER NE ZAMAN VE NASIL ÖDENECEKTİR?
Yeni düzenlemeye göre yurtiçi ve yurtdışında bulunan varlıkların bildirimi sırasında belirlenen vergilerin ödenme şekilleri de farklılık göstermektedir.
- Yurtdışında bulunan varlıkların bildirimi sırasında belirlenmiş vergiler, bildirimin yapılacağı aracı kurum ya da banka tarafından peşin olarak alınacaktır.
- Yurtiçinde bulunan varlıkların %3 oranında belirlenen sabit vergisi ise bildirim tarihinin yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir.
VERGİLENDİRME KONUSUNDA BİR MUAFİYET MEVCUT MUDUR?
Bildirimi yapılacak varlıklara uygulanacak vergi oranları bir önceki başlıkta bahsedilmiştir. Yeni düzenlemeye göre ise bildirimi yapılmış varlıkların Türkiye’ye getirilip burada en az 1 yıl süre ile tutulursa bu oranlar %0 olarak uygulanacak ve bildirim esnasında alınan vergi iade edilecektir. Bunun için bildirimin yapılmasının ardından ilgili varlıkların Türkiye’de herhangi bir bankaya ya da aracı kurumda açılmış hesaplara getirilip en az 1 yıl süre ile ilgili hesaplarda tutulması gerekmektedir.
Yurtdışında bulunan varlıklara ilişkin yapılan bildirim sırasında banka veya aracı kurum tarafından peşin olarak tahsil edilip vergi dairesine ödenen vergiler, bildirim sahibinin vergi dairesine başvuru yapmasıyla kendisine birlikte iade edilecektir.
BU DÜZENLEME NE TÜR KORUMA SAĞLAMAKTADIR?
Bu düzenleme, gerçek ve tüzel kişilere varlıklarını çok düşük vergi maliyetleriyle Türkiye’ye getirmelerine izin vermektedir. Aynı zamanda Türkiye’de bulunup da daha önce beyan edilmeyen varlıkların da belli oranda bir vergi ödemesi suretiyle bildirilmesine olanak sağlamaktadır. Başka bir anlatımla, bu düzenleme ile, bildirilecek olan varlıkların kaynağı sorulmayacak ve normalde uygulanan vergi oranından çok daha düşük bir vergi oranı uygulanacaktır. Düzenleme, aynı zamanda gerçek ve/veya tüzel kişilerin yapacağı bildirimlerde ve/veya varlıklarını Türkiye’ye getirmelerinde vergi daireleri tarafından inceleme yapılmayacağını da garanti etmekte ve dolayısıyla gelecekte vergi daireleri tarafından bildirimi yapılan varlıklara yapılacak incelemelere karşı da koruma sağlamaktadır.
SONUÇ
Son zamanlardaki ekonomik durumun etkilerinin hafifletilmesi amacıyla çıkarılan varlık barışı uygulaması ilgili kişiler için önemli bir avantaj sağlamaktadır. Kişiler kayıt altına alınmamış varlıklarını çok uygun vergilerle ya da bildirdikleri bu varlıklarını Türkiye’de 1 yıl süre ile tutmaları halinde vergisiz olarak kayıt altına alınabilmektedir. İşbu bilgilendirme notumuzda yeni düzenlemenin detayları incelenmiştir. Düzenleme ile ilgili daha kapsamlı bilgi için tarafımıza başvurabilirsiniz.
Bilgi ve değerlendirmelerinize sunulur.