Bilindiği üzere Çin Halk Cumhuriyeti’nde başlayarak çok sayıda ülkeye yayılan COVID-19 salgın hastalığının yayılmasının önlenmesi amacıyla ülkemizde de birçok olağanüstü önlem alınmıştır. 17.04.2020 tarihinde resmi gazete yayımlanarak yürürlüğe giren değişikliklerle birlikte korona virüsünün ülkemize vermiş olduğu ve vereceği zararlar giderilmeye çalışılmış, bu kapsamda bir takım kanunlarda değişiklikler yapılmıştır.
İşbu bilgi notumuzda iş sözleşmesinin feshedilmemesi, işsizlik sigortası, şirket kar dağıtımı, ertelenen alacaklar, işletmelerin vergi borçları ve derneklerin genel kurullarına yönelik yapılan değişiklik ve düzenlemelere ilişkin soru-cevap şeklinde bilgilendirme yapılacaktır.
İş Sözleşmelerinin Feshedilmemesine Yönelik İş Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler
1. Yapılan Düzenlemeden Sonra İş Sözleşmeleri Feshedilebilecek midir? İş Kanunu kapsamına olsun veya olmasın her türlü işçinin iş sözleşmesi veya hizmet sözleşmesi bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen sebepler ve diğer kanunlarda belirlenen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında işveren tarafından feshedilmesi idari para cezasına bağlanmıştır.
2. İşveren Bu Madde Hükümlerine Aykırı Olarak İş Sözleşmesini Feshetmesi Halinde Ne Olacaktır? Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işverene iş sözleşmesinin feshedildiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para ceza verilecektir.
3. İş Sözleşmelerinin Feshedilememesinin İstisnası Var Mıdır?Kanun koyucu iş sözleşmelerinin üç ay süreyle feshedilmemesine İş Kanunu’nun 25. Maddesinin (II) bendinde sayılan sebeplerin gerçekleşmesi halinde işverene fesih hakkı tanımış olup, bunlar;
“II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.”
Olarak sayılmıştır. Bunlar dışında diğer kanunlarda belirlenen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık teşkil eden hallerde işçinin iş sözleşmesi feshedilebilecektir.
4. Bu Üç Aylık Süre İçerisinde İşveren İşçiyi Ücretsiz İzne Ayırabilecek Midir? Evet. İşveren bu üç aylık süre boyunca işçiyi kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilecektir.
5. İşverenin İşçiyi Ücretsiz İzni Ayırması İşçiye İş Sözleşmesini Fesih Hakkı Verecek Midir? Bu madde kapsamında işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan işçi haklı sebebe dayanarak dahi iş sözleşmesini feshedemeyecektir.
İş Sözleşmelerinin Feshedilmemesine İşsizlik Sigortası Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler
6. Nakdi Ücret Desteği Nedir? Ücret desteği işsizlik sigorta fonundan koşulları sağlayan işçilere yapılacak olan günlük 39,24-TL nakdi ücret desteğini ifade etmektedir. Bu destekten yalnızca damga vergisi kesintisi yapılacak olup, başkaca bir kesinti yapılmayacaktır.
7. Nakdi Ücret Desteğine Hak Kazanabilmenin Koşulları Nelerdir? Ücret desteğine hak kazanabilmek için işçinin; – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte İş Kanunu’nun yukarıda değinilen geçici 10. Maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan, – 15.03.2020 tarihinden sonra 51. Madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen(İşsizlik Sigortası Kanunu gereğince işsizlik ödeneği almaya hak kazanan işçiler), – İş Kanunu’nun diğer hükümlerine göre işsizlik hükümlerinden yararlanamayan işçilerden; Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydı koşulunu sağlayan işçiler ücret desteğine hak kazanacaktır.
8. Nakdi Ücret Desteği Ne Kadar Süre Boyunca Verilecektir? Ücret desteği yukarıda bahsedilen üç aylık fesih yasağı süresini geçmemek üzere ve bu üç aylık süre boyunca işçilerin ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre boyunca sağlanacaktır.
9. Ücretsiz İzne Ayrılarak Nakdi Ücret Desteğinden Yararlanan İşçilerin Fiilen Çalıştırılması Halinde Ne Yapılacaktır? Bu durumun tespiti halinde işverene bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihte belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında SGK tarafından idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
10. Nakdi Ücret Desteğinden Yararlananların Sigorta Durumu Ne Olacaktır? Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlar genel sağlık sigortalısı kapsamına girmeyen veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır. Bu kapsamda genel sağlık sigortasına ilişkin primleri de Fondan karşılanacaktır.
11. Kısa Çalışma Ödemesinde Uygunluk Denetimi Süreci Nasıl Gerçekleştirilecektir? Koronavirüs sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için uygunluk denetiminin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanları doğrultusunda kısa çalışma ödeneği gerçekleştirilecektir. İşverenlerin hatalı bilgi ve belge vermesi halinde yapılan fazla ve yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
12. Kısa Çalışma Uygunluk Denetimine İlişkin Denetim Süreci Hangi Tarihten İtibaren Uygulanacaktır? Geçmiş Başvurulara Etkisi Var Mıdır? Bu denetim süreci 29.02.2020 tarihinden itibaren uygulanacak olup, bu nedenle 29.02.2020 tarihinden önce yapılan tüm başvuruları kapsamaktadır.
Şirket Kar Dağıtımına İlişkin Türk Ticaret Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler
13. Sermaye Şirketlerinin Kar Dağıtımına İlişkin Herhangi Bir Sınırlama Getirilmiş Midir? Evet. Sermaye şirketlerinde 30.09.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem karının yalnızca yüzde yirmi beşinin dağıtımına karar verilebilecektir.
14. Bu Kar Dağıtımına Geçmiş Yıl Karları Ve Serbest Yedek Akçeler Dâhil Midir? Hayır. 30.09.2020 tarihine kadar geçmiş yıl karları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecektir.
15. Kar Payı Avansı Dağıtımı Yetkilendirme İle Yapılabilecek Midir? Hayır. Yapılan düzenleme ile genel kurulca yönetim kuruluna kar payı avansı dağıtımı için yetki verilemeyecektir.
16. Yukarıda Açıklanan Düzenlemelerin İstisnası Var Mıdır? -Devlet, İl Özel İdaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve – sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler bu düzenleme haricinde bırakılmıştır.
17. Kar Payı Dağıtımı Kararı Alınmış Ancak Henüz Pay Sahiplerine Ödeme Yapılmamış Sermaye Şirketlerinde Durum Ne Olacaktır? Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kar payı dağıtımı kararı alınmış ancak; – henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamış veya – kısmi ödeme yapılmış durumlarda, 2019 yılı net dönem karının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenecektir.
01.04.2020 Tarihi İtibari İle Ertelenen Alacaklara İlişkin Düzenlemeler
18. Hazine Taşınmazlarına İlişkin Sözleşme ile Kurulmuş Alacakların Durumu Ne Olacaktır? Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hazine taşınmazlarına ilişkin ecrimisil bedelleri ile mevcut bir sözleşmeye konu ve 01.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık dönem boyunca tahsil edilmesi gereken bedelleri başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle erteleme yetkisi verilmiştir.
19. Devlet Ormanlarında Verilen İzinler ve Kiraya Verilen Mesire Alanları Yahut Milli Parklara İlişkin Bedeller Açısından Bir Düzenleme Yapılmış Mıdır? Orman Kanunu gereğince Devlet ormanlarında gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına verilen izinler ile Orman Genel Müdürlüğü tarafından Devlet İhale Kanunu gereğince kiraya verilen mesire yerleri ve taşınmazlardan tahsil edilmesi gereken bedeller ve Milli Parklar Kanuna tabi alanlarda yapılan kiramalar sonucu tahsil edilmesi gereken bedeller, 01/04/2020 tarihinde hüküm doğurmaya başlamak üzere 3 aylık döneme denk gelecek şekilde alacaklar herhangi bir başvuru şartı aranmaksızın ertelenmiştir. İlgili erteleme süresi 3 aya kadar daha uzatılabilir. Erteleme süresinin sonunda ilgili alacaklar ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde herhangi bir faiz veya gecikme zammı söz konusu olmaksızın ödenecektir. Ayrıca düzenlemede bahsi geçen mevzuatlar kapsamında verilen izinlerin yukarıda bahsi geçen erteleme dönemi içerisinde tahakkuk eden ilk yıl bedellerine karşılık verilecek bir banka teminat mektubu ile de yer teslimi yapılacağı yeni getirilen düzenlemede belirtilmektedir.
20. Turizm Tesisi Maksadıyla İzin Alan Özel Ve Tüzel Kişiler Bu Ertelemeden Yararlanabilecek Midir? Orman Kanuna ilişkin alacaklar bakımından uygulanacak erteleme esasına turizm maksadıyla verilen izinler dâhil değildir.
19.03.2020 Tarihi İtibari İle Ertelenen Alacaklara İlişkin Düzenlemeler
21. Belediyelerden Mülkiyetinde Bulunan Taşınmazların Satış, Ecrimisil ve Kira Bedellerine İlişkin Bir Düzenleme Yapılmış Mıdır? Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak satış, ecrimisil ve kiralamadan doğan alacaklar 19/03/2020 tarihinde hüküm doğurmaya başlamak üzere 3 aylık döneme denk gelecek şekilde herhangi bir başvuru şartı aranmaksızın ertelenmiştir.
22. Bu Erteleme Sonunda Ertelenen Satış, Ecrimisil ve Kira Bedelleri Ne Şekilde Ödenecektir? Erteleme süresinin sonunda ilgili alacaklar ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde herhangi bir faiz veya gecikme zammı söz konusu olmaksızın ödenecektir.
23. Faaliyeti Duran İşletmeler Kira Ödemeye Devam Edecek Midir? Bu madde kapsamına giren ve faaliyetleri duran işletmeler bakımından ise faaliyette bulunulmadığı döneme ilişkin kira bedelinin tahsil edilmemesine karar verilmiştir.
17.04.2020 Tarihi İtibari İle Ertelenen Alacaklara İlişkin Düzenlemeler
24. Faaliyette Bulunmayan İşyerlerinin Faturalarına İlişin Bir Erteleme Yapılmış Mıdır? Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarının konutlara ve faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işyerlerine ilişkin su tüketimine bağlı alacakları 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gerekenlerle sınırlı olmak üzere belediye meclisi tarafından 3 ay ertelenebileceği düzenlenmiştir.
25. Ertelenen Su Faturaları Daha Sonra Nasıl Ödenecektir? Bu alacaklar ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilecektir.
26. Belediyelerden İzin, Ruhsat yahut Hat Kiralamak Suretiyle Çalışan Özel ve Tüzel Kişilere İlişkin Düzenle Yapılmış Mıdır? Büyükşehir belediyeleri ile belediyeler, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan gerçek ve tüzel kişilere, toplu taşıma hizmetinin kesintisiz olarak yürütülebilmesiyle sınırlı olacak şekilde 17.04.2020 tarihten itibaren 3 aylık süreyle sınırlı olmak üzere meclis kararıyla; gelir desteği ödemesi yapabilecek, belirlenen döneme tekabül eden ruhsat, izin, hat kirası borçlarını faizsiz olarak 3 ay erteleyebilecektir.
27. Ertelenen Bu Kira Bedelleri Daha Sonra Nasıl Ödenecektir? Ruhsat, izin, hat kirası borçları ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.
28. Öğrenim Kredisi Borçlarına İlişkin Bir Erteleme Yapılmış Mıdır? 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanununun 16 ncı maddesi kapsamındaki öğrenim kredisi borçları, 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gerekenlerle sınırlı olmak üzere, başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelenir.
29. DFİF Kaynaklı Kredi Borçları Hakkında Bir Erteleme Yapılmış Mıdır? Tarım satış kooperatifleri birliklerinin yeniden yapılandırılan Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçları yılda bir taksit olmak üzere ödenen 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021 yılına ertelenmiş, 2021 yılı dâhil daha sonraki yıllarda ödenecek taksit tutarları da faizsiz olarak birer yıl ertelenmiştir.
İşletmelerin Vergi Borçlarına İlişkin Düzenlemeler
30. İşletmelere Yönelik Vergi İstisnası Getirilmiş Midir? Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmayacaktır.
Derneklere İlişkin Düzenlemeler
31. Derneklerin Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Bir Erteleme Yapılmış Mıdır? Dernekler Kanunu ve Türk Medeni Kanununa göre dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları 31.07.2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Ertelenen genel kurul toplantıları, ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacaktır.
32. Mevcut Organların Yetkileri Bu Süre İçerisinde Ne Olacaktır? Mevcut organların görev, yetki ve sorumlulukları erteleme süresi sonrasında yapılacak ilk genel kurula kadar devam edecektir.